Szlaki turystyczne![]() Województwo lubelskie położone jest we wschodniej części Polski. Graniczy (od wschodu) z Ukrainą i Białorusią. Sąsiaduje także z województwami: podkarpackim (odpołudnia), świętokrzyskim (odzachodu), mazowieckim (odzachodu i północy) oraz podlaskim (od północy). Powierzchnia województwa lubelskiego wynosi25 040 krrł. Zamieszkuje go 2,241 min mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 89 osób/km2. W skład województwa lubelskiego wchodzą 24 powiaty skupiające 213 gmin. Województwo lubelskie jest obszarem o zróżnicowanych cechach fizyczno-geograficznych. Tworzą go krainy: Nizina Południowopodlaska, Polesie Lubelskie, Polesie Wołyńskie, Kotlina Pobuża, Wyżyna Lubelska, Wyżyna Wołyńska, Kotlina Sandomierska oraz Roztocze. Należą one do trzech pasów krajobrazowych: Nizin Środkowopolskich, Wyżyn Południowopolskich oraz Obniżeń Przedgórskich. Główny trzon województwa stanowi Wyżyna Lubelska, której najwyższe wzniesienie przekracza 300 m n.p.m. Ograniczają ją z trzech stron wyraźne krawędzie, a od zachodu - dolina Wisły. Rzeźba powierzchni Wyżyny uwarunkowana jest elementami podłoża. Ze skał twardych (opoki, wapienie) zbudowane są wyniosłości i wierzchowiny, a ze skał miękkich (margle, kreda) obniżenia. Najmłodszy element rzeźby to sieć dolin rzecznych. Położone na południe od Wyżyny Lubelskiej - Roztocze, oddzielone wyraźną krawędzią typu tektonicznego, stanowi wał wzniesień wododziałowych. Charakteryzuje się ono największymi na obszarze województwa wysokościami bezwzględnymi (Wielki Dział 390 m n.p.m.). Rzeźba po wierzchni Roztocza jest urozmaicona głębokimi rozcięciami erozyjnymi. Wierzchowiny porozcinane są siecią poprzecznych uskoków, które wyznaczają granice mniejszych regionów. Pozostałe krainy fizycznogeograficzne zajmują zdecydowanie mniejsze obszary województwa. Granicę oddzielającą Wyżynę Lubelską od Wyżyny Wołyńskiej stanowi dział wodny pomiędzy dorzeczami Wieprza i Bugu. Wyżynę Wołyńską tworzą charakterystyczne wzniesienia i obniżenia ułożone równoleżnikowo, zwane grzędami i padołami. Kotlina Pobuża powstała w obrębie mało odpornych margli kredowych. W rzeźbie powierzchni dominują zabagnione dna dolin. Natomiast Kotlina Sandomierska najbardziej na południe wysunięta część województwa lubelskiego, stanowi rozległą równinę akumulacyjną, oddzieloną od Roztocza wyraźną strefą krawędzi tektonicznych. Krajobraz Kotliny Sandomierskiej urozmaicają liczne wydmy, podmokłe zagłębienia i torfowiska. ![]() Nizina Południowopodlaska to rozległa falista równina urozmaicona ostańcowymi wzniesieniami, wysoczyznami oraz dolinami rzecznymi. Polesie Lubelskie jest monotonnym obszarem równinnym, który urozmaicają liczne torfowiska i bagna oraz garby i pagóry morenowe. Nieco inaczej ukształtowana jest powierzchnia Polesia Wołyńskiego. Jest to region przejściowy, z charakterystycznymi dla krajobrazu wyżynnego pagórami i garbami zbudowanymi ze skał węglanowych oraz obniżeniami pokrytymi utworami czwarto rzędowymi. ![]() Na terenie województwa położone są dwa parki narodowe: Roztoczański (utworzony w 1974 r.) i Poleski (utworzony w 1990 r.) oraz 17parków krajobrazowych: Podlaski Przełom Bugu, Chełmski, Poleski, Sobiborski, Strzelecki, Kazimierski, Kozlowiecki, Krzczonowski, Nadwieprzański, Pojezierze Łęczyńskie, Wrzelowiecki, Lasy Janowskie, Krasnobrodzki, Puszczy Solskiej, Skierbie-szowski, Szczebrzeszyński, Południoworoztoczański. Znaczną powierzchnię zajmują obszary chronionego krajobrazu, a także liczne rezerwaty przyrody. Na terenie województwa miały miejsce znaczące wydarzenia historyczne: po wstanie pierwszych osad średnio wiecznych (Grody Czerwieńskie: Czermno, Wołyń, Sąsiadka, Chełm) położonych na pograniczu polsko-ruskim, lokalizacja miast naprawie magdeburskim (Lublin 1317 r., Szczebrzeszyn 1388 r., Chełm 1392 r., Krasnystaw 1394 r, Kazimierz Dolny ok. 1365 r, Kraśnik ok. 1377r.), powołanie instytucji życia politycznego w XVI wieku (Unia Polsko-Litewska -1569 r, Trybunał Koronny - 1578 r.) oraz walki w obronie niepodległości (bitwy: pod Gołębiem -1656 r. i Dubienką -1792 r, potyczki podczas powstań: listopadowego - 1830/31 r, styczniowego - 1863/64 r. oraz walki Legionów -1915 r). W Lublinie w dniach 6-7X11918 r. powstał pierwszy po odzyskaniu niepodległości, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego. Na Lubelszczyźnie stoczono ostatnie walki podczas wojny obronnej 1939 roku (pod Kockiem 2-5 X), pierwszą otwartą bitwę partyzancką (pod Wojda - 30 XI11942 r), największą bitwę partyzancką na ziemiach polskich (nad Branwią -14 V11944 r.). W Chełmie 22 VI11944 r ogłoszono manifest PKWN. Lublin przez 164 dni był siedzibą administracji polskiej - PKWN, a po 31 XII 1944 r. - Rządu Tymczasowego. W lipcu 1980 roku rozpoczęły się na Lubelszczyźnie strajki robotnicze, przynoszące w konsekwencji zmianę ustroju społeczno-politycznego Polski. ![]() W województwie lubelskim znajduje się wiele zabytków architektury. Do najcenniejszych należą: gotycka kaplica zamkowa Św. Trójcy w Lublinie z XIV w. z rusko-bizantyjskimi polichromiami, zespół architektoniczno-krajobrazowy Kazimierza Dolnego, uznany za Pomnik Historii, rozwijający się od XIV w., układ urbanistyczno-architektoniczny Zamościa należący do najwspanialszych dziel renesansowej architektury europejskiej, wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego. Do najstarszych zabytków architektury należą: wieża miesz-kalno-obronna w Stolpiu pochodząca z XI-XII w., wieża zamkowa w Lublinie zXHłw., wieża strażnicza w Kazimierzu Dolnym zX\V w. Ważnymi zespołami zabytkowymi są założenia urbanistyczne najstarszych miast regionu: Kraśnika,Szczebrzeszyna, Chełma, Krasnegostawu, Hrubieszowa, Parczewa, Łukowa, Urzędowa, Goraja, Bełżyc, Kocka, Opola, Horodła, Wojsławic, Piask, Łęcznej, Radzynia Podlaskiego i Międzyrzeca. Cennymi obiektami są kościoły przebudowane w stylu zwanym renesansem lubelskim (w Lublinie, Końskowoli, Zamościu, Kazimierzu Dolnym, Turobinie, Uchaniach). Barokowe kościoły o charakterystycznym centralno-podłużnym rzucie znajdują się w Lubartowie, Chełmie oraz we Włodawie. O dziejach regionu świadczą także zachowane obiekty innych kultur i religii: cerkwie prawosławne (Lublin, Jabłeczna, Terespol, Włodawa, Hrubieszów, Tomaszów Lubelski), cerkwie unickie i greckokatolickie (Lublin, Kostomłoty, Hrebenne), dawne synagogi (Kazimierz Dolny, Łęczna, Włodawa, Zamość, Szczebrzeszyn, Józefów), cmentarze muzułmańskie (Studzianka, Lebiedziew) /'protestanckie (Lublin). Pamiątkami tragicznej historii są pozostałości hitlerowskich obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze, obozu koncentracyjnego "Majdanek" w Lublinie, oraz miejsca eksterminacji mieszkańców regionu. Zobacz takze: |